Transaction Analysis ( การวิเคราะห์สภาพบุคคล)
นักจิตวิทยา Thomas A Harris กล่าวว่า เหตุที่คนส่วนใหญ่แสดงพฤติกรรมเหมาะสมหรือไม่เหมาะสมส่วนหนึ่งเกิดจากฐานเดิมของชีวิตที่หล่อหลอมโลกทัศน์ตั้งแต่เยาว์วัย ทำให้มีจุดยืนแห่งชีวิตแตกต่างกัน จุดยืนแห่งชีวิต (life positions) แบ่งออกเป็น 4 จุดยืน
1.ตัวเราแน่ คนอื่นก็แน่ (I’m O. K. You’re O.K.)
2.ตัวเราแน่ คนอื่นแย่ (I’m O.K. You’re not O.K.)
3.ตัวเราแย่ คนอื่นแน่ (I’m not O.K. You’re O.K.)
4.ตัวเราก็แย่ คนอื่นก็แย่ (I’m not O.K. You’re not O.K.)
แนวคิด 4 life positions มีดังนี้
1.ตัวเราแน่ คนอื่นก็แน่ (I’m O. K. You’re O.K.) การพูดการแสดงท่าทีที่กระทำออกมาครั้งใด ก็ไม่ทำให้ใครเสีย มีแต่ทำให้คนอื่นสบายใจ เป็นลักษณะของความมีสุขภาพจิตดี มีความเชื่อมั่นในตนเอง มีความเป็นมิตร มนุษย์สัมพันธ์สูง บุคลิกน่าเชื่อถือ เปิดใจรับฟังผู้อื่น ถ้าเป็นนักบริหารก็จะแก้ไขปัญหาเก่ง เป็นทั้งผู้ที่ให้และผู้รับที่ดี ให้ความใส่ใจทางบวก
คนกลุ่มที่ 1 นี้ มองตนเองว่าเป็นคนมีความสามารถ มีความมั่นใจในตนเอง และความเก่งในการทำงานในเรื่องที่ตนถนัด รวมทั้งยังมองคนอื่นว่าเป็นคนที่เก่ง เพราะทุกคนจะมีความเก่งของตนเอง ยอมรับความแตกต่างในความสามารถของแต่ละคน มีความเป็นตัวของตัวเอง คนที่มองแบบนี้จะเป็นคนที่มีความมั่นใจในตนเอง และให้เกียรติคนอื่นด้วย นี่คือคุณสมบัติที่ดีของคนที่จะเป็นผู้นำคนอื่นได้
2.ตัวเราแน่ คนอื่นแย่ (I’m O.K. You’re not O.K.) การพูดหรือการแสดงออกมาครั้งใด ผู้พูดหรือผู้แสดงออกจะอยู่ในตำแหน่งที่เหนือกว่า ดีกว่า แต่คู่สนทนาขาดทุน หรือมีความรู้สึกไม่สบายใจทันที เป็นจุดยืนที่ไม่ค่อยไว้เนื้อเชื่อใจใคร มีสภาวะจิตแบบเด็กที่ชอบสงสัย มีความเชื่อมั่นในตนเองมากเกินไป ไม่ค่อยเป็นมิตร หยิ่งยะโส อหังการ กร่าง ระราน ไม่เปิดเผยจริงใจ ประเมินค่าตนเองสูง ชอบให้ความใส่ใจทางลบ มีความขุ่นเคืองติดอยู่ในใจตลอดเวลา
คนกลุ่มที่ 2 นี้ มองตนเองว่าเหนือกว่าคนอื่นทุกเรื่อง แต่คนอื่นสู้ตนเองไม่ได้เลยสักเรื่องเดียว คนที่มองตนเองแบบนี้ จะเป็นคนที่ยกตนข่มท่าน และจะไม่ค่อยยอมให้คนอื่นมาดีกว่าตนเองได้ คนกลุ่มนี้จะสร้างปัญหาให้หน่วยงานและองค์กรมากที่สุด ไม่ว่าจะเป็นการนินทาให้ร้ายผู้อื่น พูดจาเหน็บแนมทิ่มแทงผู้อื่น จ้องจำผิด วิพากษ์วิจารณ์ในทางเสียหาย ไม่ได้สร้างสรรค์เสนอแนะ ถ้าองค์กรมีคนกลุ่มนี้จำนวนมากที่มารวมตัวสุมหัวกันเมื่อไร จะพากันตำหนิติเตียนไปเรื่อย เรียกว่า “จิตใจต่ำ” พวกนี้มักจะสำคัญตนว่า ฉันเก่ง ทำตัวเป็น “น้ำล้นแก้ว” ไม่รับความคิดเห็นหรืออะไรใหม่ๆ มักจะบ่นว่า บริษัทที่ตนเองอยู่ไม่ดี บริษัทอื่นเขาดีอย่างงั้นดีอย่างนี้ แต่ตัวเองก็ไม่ยอมไปจากบริษัทสักที
3.ตัวเราแย่ คนอื่นแน่ (I’m not O.K. You’re O.K.) การพูดหรือการแสดงออกมาครั้งใด ผู้พูดหรือผู้แสดงออกจะเป็นฝ่ายขาดทุนหรือเป็นฝ่ายเสียเปรียบทันที แต่คู่สนทนาจะได้รับการยอมรับ หรือการได้รับการยกย่อง ได้รับเกียรติ เป็นจุุดยืนที่มีความเชื่อมั่นในตนเองต่ำ ปรับตัวแบบถอยหนี ขาดความมั่นใจ ความคิดริเริ่มน้อย แนวโน้มมีความเครียด
คนกลุ่มที่ 3 นี้ จะเป็นคนที่มองคนอื่นเก่งกว่า ดีกว่าตนเองเสมอ จะมองตัวเองว่าด้อยกว่าคนอื่นตลอดเวลา ไม่ว่าจะเป็นเรื่องอะไรก็ตาม สำหรับคนที่เป็นหัวหน้างาน ความคิดแบบนี้ไม่ดีนัก เพราะมองว่าตนเองไม่เก่งเลย ซึ่งจุดนี้จะทำให้เราไม่สามารถไปสร้างความน่าเชื่อถือให้กับลูกน้องของตนเองได้ และทำให้เพื่อนร่วมทีมไม่ค่อยจะยอมรับและเชื่อถือเรา
4.ตัวเราก็แย่ คนอื่นก็แย่ (I’m not O.K. You’re not O.K.) การพูดหรือการแสดงออกมาบางครั้ง หาคนโชคดีไม่ได้เลย เสียความรู้สึกทั้งผู้ฟังและผู้พูด มีสภาวะจิตบกพร่องเป็นผู้แพ้ หมดหนทางจนมุม ขาดพลังใจ มีภาวะกดดัน ไม่กล้าแสดงออก ยึดติดกับความผิดพลาดในอดีต ขาดความคิดริเริ่ม คนขวางโลก รั้น ให้และรับความใส่ใจทางลบ
คนกลุ่มที่ 4 นี้ มองว่าตนเองไม่ดี ไม่เก่ง แถมยังมองคนอื่นว่า ไม่ได้ดีไปกว่าตัวเองซักเท่าไร แบบนี้ยิ่งไม่ดีสำหรับคนที่จะเป็นหัวหน้างาน หรือผู้นำ
แน่นอนว่า สิ่งที่ผู้บริหารต้องการให้เกิดขึ้นในองค์กร คือ รู้จักตนเอง เข้าใจผู้อื่น I’m O. K. You’re O.K. และพยายามหลีกเลี่ยงไม่ให้เกิดกลุ่ม I’m O.K. You’re not O.K. แต่สภาพความเป็นจริง ปัญหานี้มักเกิดขึ้นเป็นความขัดแย้งระหว่างบุคคลก่อน จากนั้นจึงขยายวงกว้างเป็นความขัดแย้งของหน่วยงานและองค์กร
ดังนั้น เมื่อเกิดปัญหาขึ้นในระดับบุคคล เกิดจากเพื่อนร่วมงาน รุ่นพี่ หรือหัวหน้างาน แต่ละคนก็มีวิธีการรับมือกับปัญหาที่เกิดขึ้นแตกต่างกัน บางคนก็ใช้ความอดทน บางคนไม่รู้จะทนเพื่ออะไร ก็ระเบิดอารมณ์เข้าใส่กัน บางคนเลือกที่จะหลีกหนีไปให้พ้นจากจุดเกิดเหตุ บางคนก็เลือกใช้วิธีประนีประนอม นุ่มนวล หรือไม่ก็เข้ากลุ่มเป็นพวกด้วย แล้วแต่สถานการณ์จะพาไป
คนที่น่าเป็นห่วงคือ กลุ่มที่ใช้ความอดทน เพราะต้องใช้หลายๆ วิธี เข้าข่ม จะเป็นธรรมะ ทำใจ เอาหูไปนาเอาตาไปไร่ ปิดตา ปิดหู ไม่สนใจพวกปากหอยปากปู แต่ก็อย่าลืมหาทางที่จะปลดปล่อยบ้าง มิฉะนั้น มันอาจจะระเบิดรุนแรงขึ้นมาก็ได้
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น